مدیریت ریسک بخش اساسی برنامه ریزی کسب و کار است و در تصمیم گیری فردی نیز کاربرد دارد. این احتمال وجود دارد که امروز و چندین بار در هفته گذشته ارزیابی ریسک انجام داده باشید. بسیاری از تصمیمهایی که میگیریم شامل ریسک است، اما با پیچیدهتر شدن ریسکها و افزایش مخاطرات، برنامه مدیریت ریسک ممکن است به مراحل و ملاحظات بیشتری نیاز داشته باشد.
در این مقاله، به بررسی چیستی مدیریت ریسک، چرایی اهمیت آن و برخی از استراتژیهای مدیریت ریسک، و همچنین نمونههایی از نحوه استفاده افراد از این استراتژیها در موقعیتهای واقعی خواهیم پرداخت.
مدیریت ریسک چیست؟
مدیریت ریسک فرآیندی است که در آن یک کسبوکار، مدیر مالی یا فردی ریسکها را شناسایی، ارزیابی و اولویتبندی میکند و سپس برنامهای را برای به حداقل رساندن تأثیر آن ریسکها تدوین میکند. کسب و کارها از منابع مختلف از جمله منابع مالی برای نظارت بر ریسک ها، به حداقل رساندن آنها و کنترل احتمال به ثمر رسیدن خطرات استفاده می کنند.
در زندگی روزمره، امور مالی و تجارت، ریسک به عنوان احتمال از دست دادن چیزی با ارزش تعریف می شود. زیان غیر قابل کنترل است و برخی از خطرات ذاتی کسب و کار و معاملات مالی است. برخی از علل خطرات عبارتند از حوادث، تهدیداتی که می تواند منجر به شکست پروژه شود، بلایای طبیعی، مسئولیت های قانونی، عدم اطمینان در بازارهای مالی و خرابکاری رقبا. استراتژیهای مدیریت ریسک، این دلایل را در نظر میگیرند تا آسیبهای وارده به واحدهایی را که از این استراتژیها استفاده میکنند، به حداقل برسانند.
استراتژیهای مدیریت ریسک باید مراحل زیر را در صورت لزوم به کار گیرند:
- ایجاد پارامترهای ارزیابی ریسک و پروتکل مدیریت ریسک.
- شناسایی خطر .
- تعیین احتمال به ثمر رسیدن خطر و همچنین عواقب آن
- ارزیابی ریسک و اولویت بندی آن در بین سایر ریسک ها
- تعیین نوع استراتژی که برای مقابله با آن ریسک استفاده خواهید کرد
- ادامه نظارت بر ریسک فعلی و ردیابی هرگونه خطر جدید در حین ارزیابی فرآیند ارزیابی ریسک
- ارتباط برقرار کردن با هم تیمی ها، سهامداران یا هر طرف درگیر.
علاوه بر این، سازمانهایی مانند موسسه ملی استاندارد و فناوری (NIST) و سازمان بینالمللی استاندارد (ISO) استانداردهایی را برای مدیریت ریسکها ایجاد کردهاند. بر اساس ISO، استراتژی های مدیریت ریسک کسب و کار باید از این اصول پیروی کنند:
- فرآیند مدیریت ریسک یک سازمان باید برای آن سازمان ارزش ایجاد کند.
- فرآیند مدیریت ریسک باید یکپارچه با سایر فرآیندهای سازمان باشد.
- سازمان باید عدم قطعیت و مفروضات را در طول مدیریت ریسک رسیدگی کند.
- فرآیند مدیریت ریسک باید سیستمی و ساختاری باشد.
- مدیریت ریسک باید بر اساس بهترین اطلاعات موجود باشد.
- یک سازمان باید فرآیند مدیریت ریسک خود را با توجه به ساختار و موقعیت منحصر به فرد خود تنظیم کند.
- فرآیند مدیریت ریسک باید عوامل انسانی را در نظر بگیرد.
- فرآیند مدیریت ریسک باید شفاف و فراگیر باشد.
- فرآیند مدیریت ریسک یک سازمان باید پویا، تکرار شونده و سازگار باشد.
- سازمان باید به طور مستمر فرآیند مدیریت ریسک خود را بهبود و ارتقا دهد.
- سازمان باید به طور مستمر یا دوره ای فرآیند مدیریت ریسک خود را مورد ارزیابی مجدد قرار دهد.
مطالب مرتبط: نحوه انجام تجزیه و تحلیل ریسک
چرا مدیریت ریسک مهم است؟
برای کسبوکارها و سرمایهگذاران، مدیریت ریسک به آنها اجازه میدهد تا برای موارد غیرمنتظره آماده شوند و در عین حال از حداکثر آسیب به سود، سرمایهگذاری و شهرت خود جلوگیری کنند. با یک استراتژی مدیریت خوب، یک شرکت می تواند در تجارت باقی بماند، اهداف خود را مشخص کند و فرصت های بیشتری را محقق کند. سرمایه گذاران ممکن است پس از کاهش ریسک موفقیت آمیز بتوانند بازدهی مثبت خود را حفظ کنند.
مهمتر از آن، مدیریت ریسک نیز پیامدهایی برای جامعه به طور کلی دارد. بسته به نوع کسب و کاری که در آن درگیر هستید، خطراتی که با آن روبرو هستید می تواند بر محیط، کارمندان، ساکنان و مصرف کنندگان روزمره تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، اگر یک کسب و کار تعهدات زیادی بپذیرد و بیشتر سرمایه خود را در بازارهای سهام سرمایه گذاری کند، این امر پیامدهایی برای دوام بلندمدت کسب و کار و کارکنان آن دارد، به خصوص اگر این سرمایه گذاری ها بازده بالایی نداشته باشند.
زمانی که یک کسبوکار بدون استراتژی مدیریت ریسک قابل اعتماد ریسک زیادی میپذیرد، بر رتبه اعتباری کسبوکار نیز تأثیر میگذارد. این می تواند منجر به سرمایه گذاران کمتر، افزایش اخراج و فروش دارایی ها شود. حال، اگر همان کسبوکار به درستی ریسکهای خود را ارزیابی کند و فقط ریسکهایی را که بتواند به راحتی مدیریت کند، در نظر بگیرد، ممکن است بتواند زیانهای خود را کاهش دهد، سودهایی به دست آورد و مشاغل و داراییهای بیشتری را ذخیره کند.
مطالب مرتبط: اهمیت مدیریت پروژه
استراتژی های مدیریت ریسک
کسبوکارها و مدیران مالی باید برنامههای مدیریت ریسک خاصی را برای مقابله با موقعیتهای منحصربهفرد خود تدوین کنند، اما انواع استراتژیهایی که به کار میگیرند میتوانند در یکی از پنج دسته قرار گیرند:
۱. اجتناب از خطر
ساده ترین راه برای سازمان ها و افراد برای مدیریت ریسک این است که به طور کامل از آنها اجتناب کنند. اگرچه وقوع برخی از خطرات اجتناب ناپذیر است، اما برخی از خطرات تنها با انتخاب سازمان ها و افراد به وجود می آیند.
۲. کاهش ریسک
کاهش ریسک که تعدیل ریسک نیز نامیده میشود، شامل یافتن راههایی برای کاهش تأثیر ریسکها است، بهویژه زمانی که این خطرات اجتنابناپذیر باشند. سازمان ها و افراد می توانند خطرات خود را با اولویت بندی انواع خطرات شناخته شده ای که با آن مواجه هستند کاهش دهند و پاسخ هایی را تهیه کنند. در نهایت، باید تعیین کنید که آیا بیعملی منجر به زیانهای بیشتری نسبت به زمانی میشود که از منابع برای مدیریت موقعیت استفاده میکردید یا خیر.
۳. حفظ ریسک
حفظ ریسک که پذیرش ریسک نیز نامیده می شود، زمانی اتفاق می افتد که سازمان ها و افراد تشخیص می دهند که می توانند سطح معینی از ریسک را بپذیرند. اغلب، اگر سود مورد انتظار بسیار بیشتر از سطح ریسک فرضی باشد، کسب و کارها ممکن است در پروژه های خاصی سرمایه گذاری کنند.
۴. به اشتراک گذاری ریسک
هنگامی که ریسک به اشتراک گذاشته می شود، بین چندین نهاد مرتبط با یک پروژه یا علاقه توزیع می شود. در کسبوکارها، هر یک از شرکتکنندگان درگیر دارای بخشی از ریسک هستند، مانند سهامداران، بخشهای متعدد و اشخاص ثالث مانند فروشندگان. در نتیجه همه طرفین در ضرر یا سود سهیم هستند. در یک شراکت کوچک، مالکان ریسک را به اشتراک می گذارند. از طرف دیگر، افراد بیمه می خرند تا شرکت ها (و سایر مشتریان) ریسک را به اشتراک بگذارند.
۵. انتقال ریسک
شرکتهای بیمه همچنین به عنوان مجرای انتقال ریسک عمل میکنند که در آن یک کسبوکار حق بیمه پرداخت میکند تا شرکتهای بیمه خسارات و تعهدات را بپردازند. در مواقع اضطراری، کسبوکارها میتوانند از لحاظ مالی از خود محافظت کنند و شرکتهای بیمه میتوانند هزینه هرگونه تسویه حساب یا تعمیرات مربوط به اموال را بپردازند.
مطالب مرتبط: نحوه استفاده از ماتریس ارزیابی ریسک
نمونه های مدیریت ریسک
برخی از نمونههای رایج مدیریت ریسک میتواند به شکل سناریوهای زیر باشد:
مثال ۱: فردی از خرید سهام اجتناب می کند
اگر کسی به خرید سهام در یک شرکت فکر می کند زیرا ارزش سهام آن شرکت برای مدت طولانی به طور مداوم افزایش یافته است، احتمالا زمانی خواهد رسید که قیمت سهام شروع به کاهش می کند. سرمایه گذار ریسک را به این صورت ارزیابی می کند:
*خطر چیست؟ این خطر وجود دارد که ارزش آن سهام قبل از اینکه سرمایه گذاران جدیدتر قصد فروش آن سهام را داشته باشند، کاهش یابد.
*احتمال کاهش قیمت این سهام چقدر است؟ سرمایه گذار ممکن است نیازی به محاسبه احتمال دقیق نداشته باشد، اما باید عوامل فعلی مانند فروشندگان مشتاق، اخبار شرکت، خریدها و تغییرات مدیریتی را بسنجید. عواملی از این دست می تواند باعث کاهش قیمت سهام شود. در این مورد، شرکت طی ماه گذشته ۲۰ میلیون دلار از ارزش خود را از دست داد.
*عواقب کاهش قیمت سهام چیست؟ اگر قیمت سهام سقوط کند، هر سرمایهگذار جدید با خطر از دست دادن بیشتر سرمایهگذاریهای خود مواجه است.
*این ریسک را چگونه مدیریت خواهید کرد؟ با توجه به اخبار مربوط به ارزش شرکت، سرمایه گذار تصمیم می گیرد سهام را خریداری نکند و به طور کلی از ریسک جلوگیری می کند.*
مثال ۲: یک شرکت محصولات معیوب را فراخوانی می کند
گزارش های متعددی مبنی بر نقص در سیستم های الکتریکی کامیون های فروخته شده توسط Silver Corp گزارش شده است. تاکنون ۵۰۰ گزارش از خرابی سیستم الکتریکی گزارش شده است و بیشتر گزارش ها مربوط به دو مدل کامیون است که در یک بازه زمانی سه ماهه ساخته شده اند. Silver Corp به این صورت است که ریسک خود را مدیریت می کند:
*خطر چیست؟ حداقل ۵۰۰ کامیون مشکل برق دارند. از کامیون هایی که مورد بررسی قرار گرفته اند، مشکل را می توان در مسائل مربوط به سیم ها جستجو کرد. سیم ها همه در یک بازه زمانی سه ماهه از یک توزیع کننده خریداری شدند.
*احتمال اینکه کامیون های بیشتری با این مشکل وجود داشته باشد چقدر است؟ از ۲۴۰۰۰ کامیون فروخته شده در یک سال، ۸۰۰ کامیون از این دو مدل هستند و مشکلات ناشی از کامیون های ساخته شده در یک بازه زمانی سه ماهه است. بر اساس این ارزیابی، حدود ۲۴۰۰ (۱۰٪) از کامیون ها ممکن است این مشکل را داشته باشند.*
*عواقب احتمالی آن چیست؟ عدم فعالیت ممکن است منجر به خرابی سیستم الکتریکی یا خاموش شدن موتور شود. این امر باعث افزایش بدهی های Silver Corp. می شود زیرا مصرف کنندگان از شرکت شکایت می کنند و افراد کمتری کامیون های شرکت را خریداری می کنند. فراخوان تا ۱۰ میلیون دلار هزینه خواهد داشت، اما این کمتر از یک پنجم هزینه تولید هر یک از ۲۴۰۰ کامیونی است که ممکن است فراخوان شوند، و انجام این فراخوان حسن نیت بیشتری را با مشتریان ایجاد می کند.*
*این ریسک در بین سایر ریسک هایی که شرکت با آن مواجه است چگونه رتبه بندی می کند؟ در حال حاضر، این یک اولویت است.*
*چگونه با این ریسک مقابله خواهید کرد؟ مدیر عامل فراخوانی انجام می دهد، با اداره ملی ایمنی ترافیک بزرگراه ها تماس می گیرد و به سرمایه گذاران اطلاع می دهد. پس از فراخوانی، Silver Corp. سیمهای نادرست را با سیمهای صحیح جایگزین میکند.*
مثال۳: یک شرکت برای تکمیل یک پروژه ریسک می کند
شرکت نرم افزار Dantech در حال توسعه یک کنسول بازی جدید است که قرار است تا چند ماه دیگر عرضه شود. یکی از ریسکهایی که شرکت در این پروژه با آن مواجه است، یک ریزتراشه است.
*خطر چیست؟ اگر کنسول برای مدت طولانی استفاده شود، ممکن است یک ریزتراشه از یک فروشنده بیش از حد داغ شود. هنگامی که گرمای بیش از حد اتفاق می افتد، کل سیستم ممکن است از کار بیفتد.*
*احتمال خرابی سیستم چقدر است؟ آزمایشات اولیه نشان می دهد که خرابی سیستم در ۳٪ از کنسول ها رخ داده است.
*عواقب احتمالی آن چیست؟ این شرکت برای هر سیستمی که در عرض پنج سال پس از عرضه کنسول از کار بیفتد، تعمیرات رایگان انجام می دهد. هر تعمیر ممکن است ۱۰۰ دلار در زمان و کار هزینه داشته باشد، به علاوه ۲۵ دلار برای هر تراشه ای که جایگزین می شود. این حدود یک پنجم درآمد مورد انتظار برای هر کنسول فروخته شده است.*
*این ریسک در بین سایر ریسک هایی که شرکت با آن مواجه است چگونه رتبه بندی می کند؟ بر اساس شدت مورد انتظار مشکل، این خطر اصلی نیست. با این حال، زمان برای حل این مشکل وجود دارد، به خصوص که کنسولهای بیشتری برای پاسخگویی به تقاضا تولید میشوند.*
*برای مدیریت این ریسک چگونه برنامه ریزی می کنید؟ شرکت نرمافزار Dantech این ریسک را میپذیرد، به همه سهامداران اطلاع میدهد و برای حل مشکل ریزتراشه با فروشنده همکاری میکند.*
3 پاسخ